17
czerwca 1397 r. w Kalmarze odbyła się ceremonia koronacji Eryka Pomorskiego na
króla Danii, Szwecji i Norwegii[1].
Unia trzech państw skandynawskich, która miała przetrwać do 1523 r., stała się
faktem. Większą część historii unii kalmarskiej w XV i na początku XVI w.
wypełniły spory wewnętrzne i walki pomiędzy różnymi frakcjami politycznymi.
Krzyżowały się tutaj interesy poszczególnych grup możnych, kolejnych królów i
regentów.
Geneza
 | |
Tzw. List unijny (1397)
(Wikimedia
Commons) |
Król
Danii i Norwegii Olaf zmarł w 1387 r. Jednak zdecydowana polityka jego matki, królowej
Małgorzaty, doprowadziła do zjednoczenia pod jej berłem Danii, Szwecji i
Norwegii. W 1388 r. na zjeździe na zamku Dalaborg Małgorzata została przez
szwedzkich możnych wezwana na pomoc przeciwko królowi Szwecji, Albrechtowi
Meklemburskiemu. Królową uznano za „pełnoprawną i prawowitą panią” („fullmäktiga fru och rätta husbonde”)
Szwecji. W lutym 1389 r. wojska Małgorzaty pokonały w bitwie pod
Åsle rycerstwo Albrechta, który został wzięty do niewoli. Władza
w trzech państwach skandynawskich znalazła się w rękach Małgorzaty.
Królowa
Małgorzata zamierzała w przyszłości przekazać władzę królewską adoptowanemu w
1389 r. Erykowi (ur. 1382 r.), synowi księcia słupskiego Warcisława VII i Marii
meklemburskiej (córki siostry Małgorzaty, Ingeborgi). W 1392 r. Eryk Pomorski
został koronowany w Oslo na króla Norwegii (jako Eryk III; wybór na króla
nastąpił już w 1389 r.). W 1396 r. został obrany królem w Danii (jako Eryk VII)
i w Szwecji (Eryk XIII). W 1397 r. nastąpiła wspólna koronacja na zjeździe w
Kalmarze. Jednak faktyczna władza pozostawała skupiona w rękach królowej Małgorzaty,
która zmarła w 1412 r.[2]
Unia
Trzy
królestwa skandynawskie znalazły się pod panowaniem wspólnego władcy, tworząc
jeden z najrozleglejszych terytorialnie organizmów państwowych w ówczesnej
Europie. Unia obejmowała poza obszarem Danii, Szwecji i Norwegii także obszar
Finlandii, Grenlandii, Islandii, Wyspy Owcze, Szetlandy i Orkady.
Zgodnie
z wydanym w Kalmarze tzw. listem unijnym państwa tworzące unię miały pozostawać
niezależne od siebie, z zachowaniem własnych praw i administracji. Jednoczyć je
miała osoba wybranego wspólnie monarchy, który miał sprawować rządy przy pomocą
członków rady pochodzących ze wszystkich trzech państw. Tron miał być
dziedziczny. W wypadku bezpotomnej śmierci króla miano wspólnie dokonać wyboru
nowego władcy. Planowano prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej.
Zagrożeniom zewnętrznym miano się przeciwstawiać wspólnie. Na zawsze miały
ustać walki i spory pomiędzy państwami unijnymi.
Zawarta
unia miała duże szanse powodzenia i trwałości. Ludność trzech państw, około 1,5
miliona, mówiła podobnym językiem, a różnice w ich zwyczajach i kulturze były
nieznaczne. Ukształtowane ostatecznie w XIV w. możnowładztwo skandynawskie
miało swoje posiadłości i interesy gospodarcze w granicach wszystkich trzech państw
unii i trwała współpraca między nimi była jak najbardziej w interesie tej
grupy. Dążenie do ujednolicenia prawa i uporządkowania spraw gospodarczych
sprzyjało także chłopstwu zamieszkującemu obszary pograniczne, zwłaszcza
pogranicza szwedzko-duńskiego. Wreszcie państwa unijne skuteczniej mogły
przeciwdziałać zagrożeniom zewnętrznym, zwłaszcza szczególnie aktualnemu pod
koniec XIV w. zagrożeniu ze strony żywiołu niemieckiego, dążącego do
rozszerzenia swoich wpływów w basenie Morza Bałtyckiego.
Wszystkie
te czynniki przemawiały za powodzeniem. Jednak unia kalmarska okazała się przedsięwzięciem
nietrwałym. Interesy każdego z królestw były różne, odmienne były także ich
tradycje polityczne. Teoretycznie trzy niezależne królestwa były połączone
osobą wspólnego władcy, ale w rzeczywistości od początku przewagę nad dwoma
pozostałymi miała Dania, państwo najmocniejsze gospodarczo i najbardziej
zaludnione (około połowy ogółu ludności zamieszkującej trzy królestwa
skandynawskie).
Unia
kalmarska największe rozczarowanie przyniosła Szwedom. Zdecydowanie mniej
powodów do niezadowolenia mieli Norwedzy. Własnemu losowi pozostawiono
norweskie posiadłości na Atlantyku. Szetlandy i Orkady zostały zastawione, a
następnie włączone do Królestwa Szkocji (1472). Właściwie nie interesowano się
losem Islandii i Grenlandii.
1397–1448
Zarzewiem
wewnątrzunijnych konfliktów pomiędzy Danią i Szwecją była przede wszystkim
polityka zagraniczna, która teoretycznie miała być wspólna. Na wielu obszarach
interesy szwedzkie i duńskie były ze sobą sprzeczne. Interesy duńskie kierowały
się ku północnym Niemcom, na teren Szlezwiku i Holsztynu. Dania prowadziła
tutaj dość zaczepną politykę w imieniu całej unii. W latach 20. XV w.
prowadzono wojnę z Hanzą, co zdecydowanie nie leżało w interesie Szwecji i
przeszkadzało w swobodnym eksporcie szwedzkiego żelaza. Jedynie Norwegia
została w mniejszym stopniu bezpośrednio dotknięta konfliktem z miastami Hanzy.
Do
niebezpiecznych tarć dochodziło także na gruncie stosunków wewnętrznych. Duńscy
wójtowie często nie respektowali dość rozległych praw i swobód szwedzkiego
chłopstwa. Prowadziło to do napięć w Szwecji, których kulminacją było powstanie
pod przywództwem Engelbrekta Engelbrektssona, które rozszerzyło się na cała
Szwecję (1434–1436).
 |
| Pomnik Engelbrekta w Arboga |
Latem
1434 r. większość zamków królewskich w Svealandzie znalazła się w rękach
powstańców. Do chłopskiego pospolitego ruszenia przyłaczyła się także szlachta.
W sierpniu 1434 r. powstanie objęło także Götaland. Wojska powstańcze
przekroczyły granicę duńską, wkraczając do Hallandu. Pod kontrolą Engelbrekta
Engelbrektssona znalazła się duża część tej prowincji. Po nieudanej próbie
floty duńskiej wysadzenia desantu pod Sztokholmem, Eryk Pomorski zawarł z
powstańcami zawieszenie broni.
W
styczniu 1435 r. na zjeździe w Arboga, nazywanym pierwszym riksdagiem w historii
Szwecji, Engelbrekt Engelbrektsson został wybrany naczelnikiem (rikshövitsman) – głównym dowódcą
wojskowym. Wybrano także sześciu naczelników osobno dla każdej prowincji. Jednak
do zawarcia, jak się miało okazać, krótkotrwałego pokoju doszło dopiero w
jesieni. W październiku 1435 r. Eryk Pomorski dokonał pewnych ustępstw, głównie
na rzecz szwedzkiego możnowładztwa, i na nowo został uznany królem.
W
1436 r. doszło do wznowienia walk. Wyraźnie zaznaczyły się także różnice
pomiędzy przywódcami powstania, Engelbrektem Engelbrektssonem, reprezentującym
przede wszystkim warstwy niższe, chłopstwo i górników, a Karlem Knutssonem
(Bonde), stojącym na czele możnowładztwa. W maju 1436 r. na jednej z wysp
jeziora Hjälmaren został zamordowany Engelbrekt Engelbrektsson. Wojska
chłopskie pozostały bez swego przywódcy.
Śmierć
Engelbrekta Engelbrektssona przyniosła uspokojenie i we wrześniu 1436 r.
szwedzka Rada zawarła pokój z Erykiem Pomorskim. Pozycja unijnego króla w
Szwecji została poważnie osłabiona, a idea samej unii już nigdy nie odzyskała w
tym kraju tej samej popularności jaką miała chociażby przed 1434 r. Właściwie
był to początek końca unii kalmarskiej, której historię aż do 1523 r.
wypełniały walki, przerywane krótszymi lub dłuższymi okresami pokoju, pomiędzy
dążącymi do utrzymania unii królami duńskimi i ich stronnikami w Szwecji a
dążącą do niezależności większością Szwedów.
Jesienią
1438 r. regentem w Szwecji obrano Karla Knutssona (Bonde). W 1439 r. niepopularny
Eryk Pomorski został zdetronizowany w Danii i Szwecji, a w 1442 r. w Norwegii.
Nowym królem obrano Krzysztofa Bawarskiego z rodu Wittelsbachów, siostrzeńca
Eryka Pomorskiego. Obejmował on tron kolejno w Danii (1440), Szwecji (1441) i
Norwegii (1442). Po usunięciu z tronu Eryk Pomorski przebywał na Gotlandii,
gdzie utrzymywał się z napadów na statki należące do Hanzy.
Krzysztof
Bawarski zmarł bezpotomnie w 1448 r. W Szwecji królem obrano głównego
przedstawiciela możnowładztwa Karla Knutssona (Bonde), zasiadającego na tronie
szwedzkim w trzech okresach jako Karol VIII oraz w Norwegii od października
1449 r. do maja 1450 r. jako Karol I. W Danii zaś królem wybrano w 1448 r.
Chrystiana I Oldenburga, uznanego królem w Norwegii w 1450 r. Wybór dwóch
władców w krajach unijnych oznaczał w praktyce zerwanie unii i rozpoczęcie
między nimi ostrej rywalizacji o władzę.
1448–1497
Karol
VIII Knutsson (Bonde) trzy razy zasiadał na tronie Szwecji i dwa razy był z
niego usuwany (zmarł śmiercią naturalną w 1470 r.). Pierwszy okres jego
panowania w Szwecji (1448–1457) upłynął pod znakiem toczonej od 1451 r.
nierozstrzygniętej wojny z Danią i jej królem Chrystianem I Oldenburgiem. Sporo
uwagi poświęcił także niepopularnym reformom wewnątrz kraju, które miały na
celu wzmocnienie władzy centralnej. W 1457 r. przeciwko Karolowi VIII wystąpiło
niezadowolone szwedzkie możnowładztwo na czele z arcybiskupem Jönsem
Bengtssonem (Oxenstierna). W lutym 1457 r. król został zmuszony do ustąpienia i
schronienia się w Gdańsku, gdzie przebywał do 1464 r.
Regencję
w Szwecji po usunięciu Karola VIII objęli wspólnie arcybiskup Uppsali Jöns
Bengtsson (Oxenstierna) i pochodzący z duńskiego rodu możnowładczego Erik
Axelsson (Tott). W czerwcu 1457 r. złożono hołd Chrystianowi I jako królowi.
Oznaczało to ponowne przywrócenie unii. Niedługo potem w Szwecji rozpoczął się
okres politycznego chaosu, powstań i bezwzględnej rywalizacji poszczególnych
stronnictw możnowładczych. W okresie tym w Szwecji na skutek prowadzonej
agitacji antyunijnej zarysowały się wyraźne nastroje antyduńskie.
W
sierpniu 1464 r. Karol VIII Knutsson (Bonde) został wezwany do powrotu z
Gdańska i ponownego objęcia władzy, którą utrzymał do stycznia 1465 r., kiedy regencję
na krótko objął stojący na czele powstania przeciw Chrystianowi I biskup
Linköping Kettil Karlsson (Vasa). Po jego śmierci w sierpniu 1465 r. regencja
przeszła w ręce arcybiskupa Jönsa Bengtssona (Oxenstierna). W 1466 r. regentem
został ponownie Erik Axelsson (Tott), zaś w listopadzie 1467 r. do Sztokholmu
wkroczył Karol VIII Knutsson, który po raz trzeci i ostatni objął włądzę
królewską.
Bezpośrednio
po śmierci Karola VIII Knutssona (Bonde) w maju 1470 r. doszło do krótkiej
walki o władzę pomiędzy krewnym i współpracownikiem zmarłego króla Stenem Sture
Starszym i Ivarem Axelssonem (Tott). Był to wpływowy możny, przedstawiciel
wywodzącego się z duńskiej Skanii rodu Tott, jeden z braci Axelssonów („Axelssönerna”), których posiadłości
znajdowały się w całej Skandynawii, od Finlandii po Skanię. Ivar Axelsson
wszedł w porozumienie z Stenem Sture, w którym ten obiecał dopilnować, aby kilkuletni
syn zmarłego króla, Karl Karlsson (Bonde) otrzymał jedynie niewielką część
spadku po ojcu. Sten Sture zagwarantował również, że Karl Karlsson nigdy nie
będzie królem. Uznanym regentem został on sam, Sten Sture Starszy.
O
swoje prawa do Szwecji upomniał się także król Chrystian I, który na czele
floty duńskiej przybył latem 1471 r. pod Sztokholm. Rozpoczęły się
pertraktacje. Jednak regent Sten Sture Starszy i popierające go stronnictwo nie
chciało przywrócenia unii. 10 października 1471 r. wojska Chrystiana I zostały pokonane na wzgórzu Brunkeberg, na północ od
ówczesnego Sztokholmu. Sten Sture Starszy utrzymał swoją władzę do 1497 r.
Regencja Stena Sture Starszego (1470–1497)
 |
| Św. Jerzy walczący ze smokiem, wyk. Bernt Notke, 1489 r., Storkyrkan w Sztokholmie |
Po zwycięstwie regenta Stena Sture Starszego na wzgórzu Brunkeberg w Szwecji nastąpiły dwa dziesięciolecia względnego spokoju i stabilizacji wewnętrznej. Najważniejszymi problemami w polityce szwedzkiej po 1471 r. pozostawała kwestia unii z Danią i granice na wschodzie, gdzie rosło w siłę państwo moskiewskie. Zwycięstwo wzmocniło pozycję regenta wobec skłóconego i rozbitego możnowładztwa. Sten Sture Starszy, zdecydowany przeciwnik unii, cieszył się także wielką popularnością wśród prostego ludu, do którego pomocy często odwoływał się w swoich sporach z dążącymi z przywrócenia unii stronnictwami możnych.
Zawarty
w 1472 r. na zjeździe w Kalmarze traktat pokojowy z Danią na pewien czas
regulował stosunki z Chrystianem I. Po jego śmierci w 1481 r. na nowo podjęto
rozmowy o przywrócenie unii. Szczególnie silne tendencje prounijne
reprezentowali możni zasiadający w szwedzkiej Radzie Królestwa. Według decyzji
Rady z 1458 r. następcą tronu szwedzkiego był syn Chrystiana I, Jan (Hans),
który ze swej strony zaczął wysuwać pretensje do tronu szwedzkiego.
Przedstawiciele
możnowładztwa z trzech państw skandynawskich podjęli rozmowy, których rezultatem
był reces kalmarski z września 1483 r., w którym ustalono zakres władzy
królewskiej. Władza króla unijnego miała być ograniczona na rzecz Rady. Król
nie mógł bez jej zgody m.in. nakładać podatków, nadawać zamków i lenn. Rada
miała kontrolować finanse państwa, a w czasie nieobecności króla rządy miała
sprawować komisja Rady w składzie po dwóch dostojników świeckich i duchownych.
Potwierdzone zostały przywileje szlachty i duchowieństwa oraz król Hans obiecał
włączyć na powrót Gotlandię do Szwecji.
Postanowienia
osiągniętego porozumienia nie zostały jednak zrealizowane na skutek polityki
regenta Stena Sture Starszego. W kolejnych latach rosła w siłę skierowana
przeciwko niemu opozycja panów zasiadających w Radzie. Dodatkowo sytuację
zaostrzał konflikt Stena Sture Starszego z arcybiskupem Uppsali Jakobem
Ulfssonem o zajęty przez regenta kompleks dóbr Hammersta w Södermanlandzie.
Bezpośrednią
przyczyną upadku regenta była polityka zagraniczna i prowadzona nad Zatoką
Fińską nierozstrzygnięta wojna szwedzko-moskiewska (1495–1497). Po przyłączeniu
w 1478 r. Nowogrodu do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego Iwan III (1462–1505)
podjął dalszą ekspansję w kierunku Bałtyku. W 1495 r. wojska moskiewskie
skierowały się do ataku na posiadłości szwedzkie w Karelii, uderzając na Wyborg
i Nyslott (fiń. Savonlinna).
Wobec
zagrożnia wschodniej granicy państwa Rada szwedzka zmusiła regenta do
rozpoczęcia negocjacji ze sprzymierzonym od 1493 r. z Iwanem III królem Danii
Hansem. Niedługo potem, latem 1494 r., Rada szwedzka podjęła rozmowy z Radą
duńską, osiągając poroumienie na zasadach postanowień recesu kalmarskiego
(1483). W odpowiedzi Sten Sture Starszy odwołał się do poparcia ludu, zwołując
wiosną 1495 r. do Linköping zjazd przedstawicieli poszczególnych prowincji i
miast. Regent wyszedł tym razem zwycięsko ze starcia z opozycją. Nawiązane w
Kalmarze rokowania z Hansem zostały przerwane.
 |
„Huk wyborski” (1495 r.) wg Olausa Magnusa,
fragment Carta Marina, 1539 r.
(Wikimedia
Commons) |
Po
powrocie do Szwecji w grudniu 1496 r. czekała Stena Sture nowa walka ze
skupioną wokół Rady opozycją, żądającą jego ustąpienia. Sten Sture o pomoc
zwrócił się znów do ludu i na czele oddziałów chłopskich obległ zamek
Almarestäket (Stäket) w Upplandzie, posiadłość stojącego na czele opozycji arcybiskupa
Jakoba Ulfssona, który rzucił na niego za to klątwę.
Kiedy
latem 1497 r. pod Sztokholmem wylądowały oddziały duńskie króla Hansa, w
Szwecji toczyła się wojna domowa. 28 września 1497 r. oddziały Stena Sture
Starszego poniosły porażkę w bitwie pod Rotebro. Podjęto rokowania, w wyniku
których osiągnięto porozumienie. Hans zobowiązał się do powszechnej amnestii i
przestrzegania zasad recesu kalmarskiego. Następnie Hans został koronowany 26
listopada 1497 r. w Sztokholmie na króla Szwecji.
W
rezulacie zawartego z Hansem porozumienia Sten Sture Starszy zrzekł się władzy
regenta i lenn, które posiadał pełniąc ten urząd. W zamian otrzymał tytuł
ochmistrza (rikshovmästare) i dożywotnio
całą Finlandię, Nyköping i inne mniejsze nadania, które zapewniały mu znaczne
dochody.
1497–1523
Hans
(Jan) II koronowany w Sztokholmie pod koniec listopada 1497 r. panował w
Szwecji do 1501 r. Jego łagodność i hojność wobec Stena Sture Starszego
wywołała niezadowolenie tych panów z Rady, którzy wezwali go do objęcia tronu.
Król Hans nie miał już po prostu ziemi na nowe nadania i nie mógł ich w ten
sposób wynagrodzić. Kiedy Hans II odebrał Stenowi Sture część lenn, były regent
przyłączył się do opozycji, która go wcześniej obaliła. Wraz ze swoim niedawnym
przeciwnikiem, Svante Nilssonem, którego Hans II uczynił marszałkiem (riksmarsk) oraz Hemmingiem Gadhem,
wytrawnym politykiem, który po 20-letnim pobycie w Kurii rzymskiej został
wybrany biskupem Linköping, Sten Sture Starszy zaczął spiskować przeciw
królowi.
Na
wieść o klęsce Hansa II w walce z chłopami w Ditmarschen w 1500 r., Rada
szwedzka ze Svante Nilssonem i Stenem Sture na czele wystąpiła w 1501 r.
przeciwko królowi. Krok ten uzasadniano nie przestrzeganiem przez Hansa II
postanowień recesu kalmarskiego (1483), nakładaniem podatków i wprowadzaniem
duńskich wójtów. Sten Sture Starszy został ponownie obwołany regentem.
Walki
między powstańcami szwedzkimi, wśród których chłopi i górnicy z Dalarna
odgrywali znowu dużą rolę, a wojskami królewskimi toczyły się najpierw przy
granicy norweskiej, a potem w głębi kraju. W lecie 1502 r. królewicz Chrystian,
syn Hansa II, uderzył na Västergötaland i Bohuslän, ale został zmuszony do
odwrotu. W końcu 1503 r. wojska duńskie zajmowały już tylko Kalmar, Bornholm i
Gotlandię.
Sten
Sture Starszy zmarł nagle w grudniu 1503 r. podczas podróży, którą odbywał w
towarzystwie Hemminga Gadha. Podstęp biskupa, który ukrył zwłoki i opóźnił
ogłoszenie wieści o śmierci regenta, pomogły sprzymierzonemu z nim Svante
Nilssonowi w osiągnięciu tytułu regenta, wbrew stanowisku arcybiskupa Uppsali
Jakoba Ulfssona i dużej części możnych.
Regencja Svante Nilssona (1504–1511/1512)
Svante
Nilsson, wybrany regentem na początku 1504 r., rządził do swej śmierci na
przełomie 1511 i 1512 r.[3]
Jego rządy wypełniły walki i pertraktacje z królem unijnym Hansem II oraz
równoczesne przeciwdziałanie rosnącej w siłę opozycji wewnętrznej, na której
czele stał arcybiskup Jakob Ulfsson.
Sytuacja
po śmierci Stena Sture Starszego była trudna. Wojna z Danią trwała nadal.
Perspektywa blokady handlowej zmusiła Szwedów do ustępstw. Równolegle z
działaniami wojennymi Rada podjęła pertraktacje z Hansem II. Jego warunki były
ciężkie. Powoływał się na swe prawa do korony szwedzkiej i żądał jej dla swego
syna Chrystiana. Kiedy Szwedzi odmówili koronacji Chrystiana, Hans II zażądał
rocznego trybutu tytułem rekompensaty za dochody należne mu ze Szwecji. Pod
wpływem trudności spowodowanych blokadą, Rada szwedzka zgodziła się na płacenie
mu rocznie 12 000 marek srebra.
W
1509 r. w Kopenhadze zawarto pokój. Jego postanowienia nigdy nie weszły w
życie. Szwedzi wykorzystali konflikt pomiędzy Danią a Lubeką, zaniepokojoną
wzrostem potęgi duńskiej na Bałtyku, stając po stronie Lubeki. Wojna rozpoczęła
się od nowa i toczyła się na morzu i lądzie.
W
1511 r. książę Chrystian zaatakował i spustoszył Västergötland. Rada skłonna
była znów do podjęcia rokowań z Hansem II, wbrew stanowisku regenta, żądając
zawarcia pokoju i dowodząc, że wojna pustoszy kraj. Chodziło jednak o coś
więcej. Arcybiskup Jakob Ulfsson i większość możnych z Rady dążyli do pokoju z
Danią, aby podjąć ekspansję handlową na wschodzie.
W
konflikcie z Radą Svante Nilsson, podobnie jak Sten Sture Starszy, opierał się
na mieszkańcach Dalarna, korzystając z pośrednictwa proboszcza w Felingsbro
(następnie w Mora), Arvida Siggessona. Jego stronnikami byli też Hemming Gadh i
kanclerz Peder Jakobsson Sunnanväder. Do otwartego zerwania pomiędzy regentem a
Radą doszło w 1511 r. Oskarżony o przekupstwo, samowolę, uciskanie chłopów i dzierżawców,
Svante Nilsson zwrócił się o pomoc do mieszkańców Dalarna i mieszczan
sztokholmskich. W styczniu 1512 r. w Arboga miał odbyć się zjazd, an którym
zamierzano osiągnąć jakieś porozumienie, ale niedługo wcześniej Svante Nilsson
niespodziewanie zmarł.
Regencja
Erika Trolle (1512). Sten Sture Młodszy (1512–1520)
[1] Koronacja Eryka na króla Norwegii odbyła
się w Oslo już w 1392 r. (L.-O. Larsson, Kalmarunionens
tid, Stockholm 1997, s.12).
[2]
F. Ch. Ljungqvist, Det långa medeltiden.
De nordiska ländernas historia från folkvandringstid till reformation,
Stockholm 2015, s. 102.
[3] Zmarł na zamku w Västerås 31 grudnia 1511
r. lub 2 stycznia 1512 r.
Bibliografia
Źródła
Sturekrönikan. (utg. G.E. Klemming,
1867 r.)
Opracowania (wybór)
Andersson
Ingvar, Dzieje Szwecji (Warszawa: PIW
1967).
Boken
om Sveriges historia
(Stockholm: Forum 1999).
Den
Svenska Historien. Band 2 Från Birger Jarl till Kalmarunionen (Stockholm: Bonnier 1992).
Den
Svenska Historien. Band 3 Kyrka och riddarliv. Karl Knutsson och Sturetiden (Stockholm: Bonnier 1992).
Eriksson Bo, Sturarna. Makten, morden, missdåden (Stockholm: Norstedts 2017).
Harrison Dick, Eriksson Bo, Sveriges historia 1350–1600 (Stockholm:
Norstedts 2010).
Kersten
Adam, Historia Szwecji (Wrocław:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
1973).
Larsson Lars-Olof, Kalmarunionens tid (Stockholm: Prisma 1997).
Ljungqvist Charpentier Fredrik, Den långa medeltiden. De nordiska ländernas
historia från folkvandringstid till reformation (Stockholm: Dialogos 2015).
Rosén Jerker, Svensk historia. Tiden före 1718 (Lund: Esselte Studium, 4:e uppl.
1978).
Åberg Alf, Vår svenska historia (Stockholm: Natur och kultur 1978).
(Kalmarunionen) LINK
do zdigitalizowanej bazy Svensk historisk
bibliografi (SHBd 1771–2010).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz